پونه و خواص درمانی آن به زبان ابوعلی سینا

برای درمان درد مفاصل آب‌ پزش را بخورند.

کوفتگی ماهیچه و پیرامون ماهیچه را برطرف می‌کند . ضماد پونه که پوست را می‌سوزاند هم داروی عرق‌النساء است . ضماد پونه مزاج اندام را تغییر می‌دهد و جاذبی است که از ژرفا جذب می‌کند . هم‌چنین پونه را بخورند و به دنبالش آب پنیر سر کشند و چندین روز پی در پی تکرار کنند که در علاج پاغر و واریس مفید است . پونه‌ای که ( غلیجن ) نام دارد نیز خوردنش داروی ترنجیدگی و مالیدنش بر پوست که خون را بسوی پوست می‌کشد علاج نقرس است .

چون پونه هم تحلیل‌برنده و هم تکه‌کننده و نرمی‌بخش است خوردنش در علاج جذام هم مفید است.

افشره‌اش کرم گوش را از بین می‌برد و پونه کوهی داروی زخم دهان است و ریختنی‌ها را از سوراخ بینی بیرون سازد. سوختۀ غلیجن هم لثه را استوار سازد .

آب‌پز پونه علاج بلند نفسی ( انتصاب النفس ) است . پونه تنها و بویژه اگر با انجیر خورند سینه را از خلط‌های غلیظ و لزج پاک می نماید. درمان درد دنده است و کوهی از جویباری در این باره موثر تر و غلیجن همه این کارها را می‌کند. سرکه را بر پونه پاشند یا پونه‌ای که تازه در سرکه ریخته‌اند به بینی غش‌کرده نزدیک کنند تا از بوی آن به هوش آید . پونۀ شاک هم در علاج تپش قلب مفید است .

هر پونه‌ای و بویژه پونۀ کوهی بی‌اشتهایی و ضعف معده را هم از بین می‌برد و سکسکه را تسکین می‌دهد . پونه که زداینده و باز کننده و نرم‌کننده مواد صفرایی و سودایی است ، خودش و آب‌پزش در علاج یرقان مفید است. اگر بیمار یرقانی خود را با آب پز و پونۀ کوهی شستشو دهد عرق کند و سود بیند و اگر پونه را با انجیر خورند داروی استسقا است .

بیمار تب و لرز اگر هم آب‌پز پونه خورد ، یا پونه را در روغن بپزد و از آن روغن بر تن مالد بسیار نفع بیند.

خوردن و ضماد گذاشتن پونه پادزهر حشرات است . ضمادش تقریباً کار داغ‌گذاری را انجام می‌دهد . کسی که سم خورده اگر پونه را با شراب بخورد سم را از کار بیندازد . دودکردن برگ پونه هم حشرات را می‌گریزاند . گستردن برگش نیز دشمن حشرات موذی است . پونۀ بیابانی داروی نیش کژدم است و اگر در آب جوشیدۀ پونۀ کوهی را بخورند پادزهر دندان درندگان است .